Klimaatverandering en energietransitie staan volop in de belangstelling. Volgens het klimaatakkoord tussen de regering en alle relevante partijen moeten alle huizen in Nederland in 2050 van het gas af zijn. Maar hoe dat je dat? Welke stappen moeten er dan de komende jaren worden genomen? De Haagse Hogeschool zocht het uit voor de Delftse wijk Tanthof.
De wijk Tanthof in Delft bestaat uit voornamelijk eengezinswoningen uit de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw. De helft is in bezit van eigenaar-bewoners en de andere helft van woningcorporaties. Ook zij zullen – in samenwerking met de gemeente – de komende jaren moeten werken aan het realiseren van de energietransitie. Het is echter nog onduidelijk welke stappen daar voor moeten worden gezet. De bewonersvereniging BHTD gaf daarom een onderzoeksopdracht aan 3e jaarsstudenten van de opleiding Ruimtelijke Ontwikkeling van de Haagse Hogeschool. Meer dan dertig studenten hebben in de periode van september tot november in groepjes gewerkt aan een strategie en een zogenaamde roadmap (= stappenplan) voor de energietransitie in zowel Tanthof-Oost als Tanthof-West. Ook de gemeente Delft en woningcorporatie Vidomes dachten mee in dit project.
Op maat gesneden maatregelpakketten in de tijd
De groepen kwamen tot de conclusie dat voor elk type bewonersgroep (huurders, eigenaar-bewoners, early adopters, late majority) een op maat gesneden maatregelpakket nodig is. Met daarbij een onderverdeling in de korte termijn (2020-2025), middellange termijn (2025-2030) en lange termijn (2030-2050), omdat niet alles vandaag of morgen hoeft te gebeuren.
Dat komt omdat het nog lang niet altijd duidelijk is welke energiebron in de toekomst het gas gaat vervangen. Dat kan per wijk, woningtype en portemonnee verschillen. Daarnaast is die keuze 0ok afhankelijk van tal van toekomstige, technische ontwikkelingen. Niettemin zijn er wel al een aantal maatregelen die je – ondanks die onduidelijkheid – op korte termijn al kan toepassen. Dit worden ook wel no-regret maatregelen genoemd. Duurzaamheidsmaatregelen waar je geen spijt van krijgt, omdat ze toekomstbestendig zijn.
Korte termijn
Het overstappen van ‘koken op gas’ naar ‘elektrisch koken’ (inductie) en het inzetten van ‘energiecoaches‘ zijn voorbeelden van dat soort no-regret maatregelen. Dat geldt ook voor het isoleren van de woning. Die investering betaalt zich namelijk nu al terug door lagere energiekosten en minder schade aan het milieu. Daarnaast zorgt de isolatie voor de noodzakelijke condities als huishoudens op de (middel)lange termijn gaan overstappen van gas naar stroom, via bijvoorbeeld een warmtepomp. Veel van de nieuwe systemen om straks je woning te verwarmen, werken namelijk met lagere temperaturen waardoor een betere isolatie van je huis noodzakelijk is.
De mogelijkheden bij woningisolatie zijn talrijk: gevelisolatie, vloerisolatie, dakisolatie en glasisolatie. De studenten geven overigens aan dat je ook kan differentiëren in de isolatiemaatregelen. Dus bij lagere inkomens kan worden gekozen voor wat minder kostbare isolatiemaatregelen dan bij hogere inkomens of bij gezinnen die meer energie verbruiken.
Ook zonnepanelen worden aanbevolen als goede investering voor nu en in de toekomst. Het levert nu al energiewinst op en daarnaast kunnen ze zorgen voor de latere benodigde elektriciteit voor het duurzaam opwekken van de toekomstige warmtesystemen (momenteel is namelijk slechts 16% van de elektriciteit duurzaam opgewekt in Nederland).
Langere termijn
De studenten adviseren pas na 2030 over te gaan op warmtepompen voor eigenaar- bewoners (gezinnen) omdat dan meer duidelijk is over de technische mogelijkheden en de mogelijkheden die de gemeente, provincie en energieleveranciers kunnen verzorgen. Zo kunnen appartementencomplexen van woningcorporaties mogelijk in de toekomst worden aangesloten op een warmtenet dat gevoed wordt vanuit de restwarmte van de Rotterdamse haven.
De laatste groep bewoners die in de ogen van de studenten over zou moeten gaan op de wat duurdere warmtesystemen (na 2040) zijn de huurders van individuele woningen of eigenaar-bewoners die minder energie verbruiken (zoals alleenstaanden, ouderen en dergelijke).
Leerzaam, praktisch toepasbaar en leuk
Studenten gaven in de evaluatie aan het een erg leuk, praktisch toepasbaar en leerzaam onderzoeksproject te vinden. Ook de bewonersvereniging BHTD vond het een geslaagd project. Wel zal de opleiding in de toekomst nog gaan kijken hoe het project verder kan worden verbeterd wat betreft een grotere bewonersbetrokkenheid (via een enquête) en de vorm van het eindproduct. Al met al een geslaagde samenwerking tussen de opleiding van de Haagse Hogeschool, studenten en de opdrachtgevers. Dank aan allen voor hun inzet!
Studentenonderzoek in Delft 